Kadınlar kendi soyadını tek başına kullanabilecek
Anayasa Mahkemesi’nin evli kadınlara kendi soyadlarını kullanma hakkı veren kararı yürürlüğe giriyor
Türk Medeni Kanunu’nda yer alan ve evlenen kadının kocasının soyadını almasını zorunlu kılan hükmü iptal eden Anayasa Mahkemesi kararı, 28 Ocak 2024’te yürürlüğe giriyor. Bu kararla birlikte, evli kadınlar artık kendi soyadlarını tek başına kullanabilecek, eşlerinin soyadlarıyla birlikte kullanma zorunluluğu kalkacak.
Kadınlar Kendi Soyadını Tek Başına Kullanabilecek
Anayasa Mahkemesi, 28 Nisan 2023’te aldığı kararda, evlenen kadının kocasının soyadını almasını zorunlu kılan hükmün, Anayasa’nın eşitlik ilkesine aykırı olduğunu vurgulamıştı. Kararda, “Erkek, evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra da tek başına kullanabildiği halde, kuralla kadının evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra ancak kocasının soyadının önünde kullanabileceği öngörüldüğünden, karşılaştırmaya müsait şekilde benzer durumda olan eşler arasında cinsiyet temelinde farklı muamelenin yapıldığı açıktır.” değerlendirmesi yapılmıştı.
Karar sonrası, Türkiye’de evli kadınların kendi soyadlarını kullanma hakkı için yürütülen mücadelede önemli bir aşama kaydedilmiş oldu. Bu karar, kadınların kimliklerinin ve bağımsızlıklarının bir ifadesi olan soyadlarını kullanma konusundaki haklarını güçlendirecek ve evlilik sonrası kadınların kimliklerinin eşlerinin soyadlarına göre şekillenmesini önleyecek.
Yeni düzenlemeye ihtiyaç var
Ancak, Anayasa Mahkemesi’nin kararı, evli kadınlara kendi soyadlarını kullanma hakkı tanısa da, bu konudaki yasal düzenlemeyi TBMM’ye bıraktı. TBMM’nin, karar doğrultusunda yeni bir düzenleme yapması bekleniyor.
İstanbul Kadın Kuruluşları Birliği Koordinatörü ve MEF Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi Nazan Moroğlu, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Anayasa Mahkemesi kararının, kadın erkek eşitliği yolunda önemli bir kazanım olduğunu” söyledi. Moroğlu, “Ancak, yeni bir düzenleme yapılmadan önce, bu konudaki tüm yasal düzenlemelerin gözden geçirilmesi gerekiyor. Örneğin, çocuğun soyadı ve boşanma sonrası soyadı maddelerinde de değişiklik yapılması gerekiyor. Bu eşitlik paketi bir bütün olarak ele alınmalı.” dedi.
Kadınların kendi soyadlarını kullanma hakkının önemi
Kadınların kendi soyadlarını kullanma hakkı, kadınların kimliklerinin ve bağımsızlıklarının bir ifadesi olması açısından önemli. Bu hak, kadınların evlilik sonrası kimliklerinin eşlerinin soyadlarına göre şekillenmesini önlüyor ve kadınların kendi kimliklerini oluşturmalarına olanak tanıyor.
Kadınların kendi soyadlarını kullanma hakkı, kadınların sosyal ve ekonomik hayata katılımlarını da güçlendiriyor. Örneğin, iş başvurularında, eğitim kurumlarında ve resmi işlemlerde kadınların kendi soyadlarını kullanmaları, kadınların daha adil ve eşit bir şekilde muamele görmelerini sağlayabiliyor.
Eşler farklı soyadı kullanırken çocuk hangisinin soyadını alacak?
Kararın açıklanmasıyla birlikte ailenin küçük fertlerinin hangi soyadı kullanacağı sorusu gündeme geldi. Vatandaşların bu soruya yanıtları birbirinden farklı olsa da kanunen yanıt belli.
Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi (ASBU) Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hayrunnisa Özdemir, alınan kararın sadece kadınların soyadı kullanımına ilişkin olduğunun altını çizerek konuyu şöyle detaylandırıyor:
“Evlilik birliği içinde doğan çocuğun soyadı babanın soyadıdır. Zaten bu soy bağının gereği olarak yer alır. Mesela eşler bir küçüğü evlat edinmişse, evlat edilen çocuğun da soyadı babanın soyadı olur. Orada bir aykırılık yok. Toplumda bir merak olabilir ama bizim hukuk sistemimizde çocuğun soyadı ile ilgili herhangi bir problem yoktur. Çocuğun soyadı evlilik içinde babanın soyadıdır ve nüfus cüzdanında da babanın hanesine yazılacaktır.”
