Engellilik tanımını, bedenimizde görünür şekilde olmasıyla ya da zihinsel hasarın bedenin bütünlüğüne de zarar vermesiyle yaparız. Son dönemlerde engelliler için oluşturulan politikalar da çoğunlukla bu algı üzerinedir. Oluşturulan sosyal farkındalık ve genel eğitim gene bu algıyı kapsamaktadır. Sosyal medyada engelli parkına park etmiş aracın başına gelenleri zevkle izledik. Bu video gibi birçok engelli mağdurunun halini anlatan yapımlara şahit olduk. Göz önünde olan tüm engelli türleri için derinden acılar duyduk. Ancak hiç madalyonun diğer yüzünü sorgulamadık. Engellilik sadece fiziksel görsellikten anlaşılabilir mi? Baktığınızda sapasağlam olduğunu gördüğünüz birisi size engelli kategorisine girdiğini söylese ne düşünürdünüz?
Engelli Kime Denir?
Türk Dil Kurumunun tanımına göre engelli “doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, duyusal, ruhsal, veya sosyal yeteneklerini kaybetmiş, toplumsal yaşama uyum sağlamada ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri çeken kimse”dir. Sağlık bakanlığı da bu tanıma uymaktadır. Eğer sağlık bakanlığında çalışan biri değilseniz, engelli denildiğinde aklınıza gelen ilk şey bedensel engel olacaktır. Ancak tanımın kendisine dikkatlice baktığımızda dahi görebileceğimiz birçok farklı engel türü mevcuttur. Son zamanlarda bu engellilik türlerini görünür kılmaya çalışan uygulamalar olmasına rağmen hala görünür olmayan bir kategori var: “Görünmez engellilik.”
Görünmez Engellilik Nedir?
Görünmez engelliliği en basit tanımıyla “kronik hastalığa sahip olmak” olarak tanımlayabiliriz. Dışarıdan bakıldığında bedensel herhangi bir belirti olmamasına rağmen, hayatı çok zorlaştıran ve nüfusun büyük bir bölümünü içerisine alan bir kategoridir. Eğer kronik bir ağrıya sahipseniz, kronik yorgunluk çekiyorsanız, kronik vertigo gibi şikayetleriniz veya herhangi bir akıl hastalığı tanınız var ise görünmez engelli kategorisine giriyorsunuz demektir. Bu kategoriye dahil olan kişi sayısını az zannediyorsanız yanılıyorsunuz. Engellilik tanımı içerisine giren bireylerin ufak bir bölümü görünür anlamda engelli sınıfına girmektedir. Ancak fiziksel olarak fark edilmeyen engelliler, sosyal hayatta ya da iş hayatında kendilerini anlatamadıkları için dışlanmaktadırlar
Birçok görünmez engelli birey, fark edilmiyor olmasına rağmen, birçok acıyla, ağrıyla ve farklı sorunlarla mücadele etmek durumundadır. Yaşayış şekilleri, normal olarak tanımlanan kriterlere göre uygun değildir. Beklenilen performans engelli bireyler için dezavantaj yaratmaktadır. Bu yüzden hükümetlerin ve toplumların bu konuda bilinçlenip, farkındalığı arttırıp, tüm engelli bireyler için hayatı yaşanabilir hale getirmesi gerekmektedir. İnsanları yargılamadan önce bu engellilik durumunu göz önüne alarak bir kez daha düşünmeyi ihmal etmeyelim.
